විදුහල් පරිශ්‍රයේ මුඩුබිමෙහි කුඹුරක්.................( 2.කොටස )

 (විදුහල් භූමියක තිබු ජෛව විවිධත්වය සහිත කොටසක් වසර කිහිපයක් තිස්සේ,  ක්‍රමයෙන් ‘පරිණාමය’ වී, තාක්ෂණ විප්ලවයට හසුවී, ‘තිරසාර’ ඉදිකිරීම් වලින් අවසන් වීම)

2 වන කොටස - වල්බිහිවූ කුඹුර 'ආදර්ශ රක්ෂිත වන වදුලක්' කර ගතිමු.

මෙහි ආරම්භය 1979  වර්ෂයයි. ස්ථානය හොරණ තක්ෂිලා මධ්‍ය විද්‍යාලයයි. මම ඒ වන විට  දිස්ත්‍රික්කයේ  විද්‍යා අධ්‍යාපන නිලධාරියා ලෙස සේවය කළෙමි.

විද්‍යා අධ්‍යාපන පුනරුදයක් පැවති මේ කාලයේ, රටෙහි ද්විතීය විදුහල් ආශ්‍රීතව ‘ක්‍ෂේත්‍ර අධ්‍යයන මධ්‍යස්ථාන’ පිහිටුවීමේ නියාමක ව්‍යාපෘතියක්  අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශය විසින් ආරම්භ කර තිබිණ.. කළුතර දිස්ත්‍රික්කයේද ඒ සඳහා සුදුසු මධ්‍යස්ථානයක් තෝරා ගැනීම මට පැවරිණ. මා කලින් සේ‍වය කළ හොරණ තක්ෂිලා මධ්‍ය විද්‍යාලය මේ සඳහා තෝරා ගතිමි. විදුහලේ නව විදුහල් පති තුමාද මෙම අදහසට එකඟ වී, එවකට අතහැර දමා තිබුණු ශිෂ්‍ය නිවාස ගොඩනැගිල්ල  මේ සඳහා යෙදවිය හැකි බවද දැන්වීය.  අමාත්‍යංශයේ මුදල් ප්‍රතිපාදන යොදවා ගොඩනැගිල්ල අලුත්වැඩියා කිරීමෙන් පසු, අවශ්‍ය  ලී බඩු, අල්මාරි, පොත් පත්, විද්‍යා උපකරණ ආදියද සපයන ලදී. මෑතදී ස්ථාපිත,  තක්ෂිලා අන්තර්ජාල වෙබ් අඩවියේ මේ ගැන මෙසේ සඳහන් කර තිබේ.

“The Science Education Officer .... .....decided to start a field study centre at Taxila Central College, Horana. The principal of the School wholeheartedly agreed to provide the closed-down hostel building to house the Field Study Centre. The first Field Study Camp was held on 3 August 1979 as an environmental project of the Kalutara District five year educational plan (1979-1983). The Ministry of Education supported very much to build up the Centre.”

මධ්‍යස්ථානය භාරව කටයුතු කිරීම සඳහා විද්‍යා ගුරුවරයෙකුද පූර්ණ කාලීනව අනුයුක්ත කිරීමටද පියවර ගතිමි. දිස්ත්‍රික්කයේ විදුහල්වල අධ්‍යාපනය ලැබූ උසස් පෙළ ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවන් සඳහා කළුගඟ මිටියාවත ආශ්‍රීත ප්‍රදේශයේ ‘ක්‍ෂේත්‍ර අධ්‍යයන’ රාශියක්  මධ්‍යස්ථානය මගින් කරන ලදී. මෙම  සියල්ල නේවාසික අධ්‍යයන කඳවුරු විය.

මේ වන විට ප්‍රදේශයේ අපොස සාමාන්‍ය පෙළ සිසුන්ට සහ කනිෂ්ඨ දිවිතීය මට්ටමේ සිසුන්ටද ක්‍ෂේත්‍ර අධ්‍යයන සඳහා අවස්ථාවක් ලබාදෙන ලෙස ගුරුවරුන්ගෙන් ඉල්ලීම් රාශියක් ලැබෙමින් පැවතිණ. ඒ සඳහා අදාළ බලධාරීන්ගේ අවසරය ඇතිව, පාසැල් කාලය තුලදී ගුරුවරයෙකුද සමග සිසුන් මධ්‍යස්ථානයට ගෙන්වා අධ්‍යයන කිරීමේ වැඩ සටහනක් සැලසුම් කිරීමට සිදුවිය. 

මෙම අධ්‍යයන  සඳහා වල්බිහි වෙමින් තිබුණු අත්හැර දමන ලද කුඹුර සහ ඒ අවට ප්‍රදේශය තෝරා ගතිමු. විදුහල්පතිතුමාගේ සහ අනිකුත් අදාළ නිලධාරීන්ගේද අනුමැතිය ඇතිව විදුහල් භුමියේ අත්හැර දමා තිබුණු කොටස ‘ආදර්ශ රක්ෂිත වන වදුල’ ලෙස නම් කළෙමු.

මෙම තීරණයෙන් පසුව කාටත් අමතකවී තිබුණු ලඳු කැලෑ පෙදෙස නැවතත් වැදගත් අධ්‍යයන මාධ්‍යයක් බවට පත්විය.

දෙවන වරටද අපි ජය ගතිමු.

වන වදුලෙහි ස්වාභාවික බවටද හානියක් නොවන පරිදි එහි ජලජ පරිසර, වගුරු පරිසර, ශුෂ්ක පරිසර, වායව පරිසර ආදිය හැඩ ගැසෙන ලෙස යම යම වෙනස් කම් කර පස සෝදා යාම වැලැක්වීමටද නිසි පියවර ගතිමු. වසර කිහිපයකින් ‘වන වදුල’ ජෛව විවිධත්වයෙන් අනූන එළිමහන් විද්‍යාගාරයක් විය. කලින් එහි නොතිබුණු කුඹුක්, බක්මී, මුරුත, මිදෙල්ල වැනි ජලාශ්‍රීත ශාකද, කිතුල්, ලේන්තැරි, දෝතලූ, වේවැල් වැනි තාල වර්ගයේ ශාකද, විවිධ වැල් වර්ග සහ සපුෂ්ප ශාකද, ඇඹුල් පේර, දම්, කැබෙල්ල, රතඹලා වැනි ඉක්මනින් ඵල දරන ශාකද  රෝපණය කළෙමු. මෙම ශාක පැල ගෙනැවිත් රෝපනය කර ශාකය වැඩෙන තුරු රැකබලා ගැනීමට සිසුන් විශාල උනන්දුවක් දැක්වුහ,

ටික කලකින්ම එම පරිසරය මී මැස්සන්, සමනලයින්, බත් කුරන්, පලාපෙත්තන්,කුරුමිණියන් වැනි කෘමීන්ද, බට්ටිච්චන්, සුටික්කන් දෙමලිච්චන්,කොන්ඩ කුරුල්ලන් වැනි පක්ෂීන්ගෙන්ද ගහන වන පෙතක්ම විය, ජලජ පරිසරවල මැඩියන්, ඉස්ගෙඩියන්, කුඩා මත්ස්‍යයින්  සහ ජලජ ශාක බෙහෙවින් වර්ධනය විය. කටුස්සන්, දිය නයින්, තලගොයින් වැනි උරගයින් සහ ලෙහෙනුන්, මුගටියන්, හෝතඹුවන් වැනි ක්‍ෂීර පායීන්ද එහි නිතර දකින්නට ලැබුණි. සමහර පක්ෂීන් තුරු වදුලේ නේවාසිකයින් වී කූඩු සාදා බිත්තර දැමීමටද පුරුදු විය. මීට අමතරව බිම් මට්ටමේ මීවන වර්ග, විවිධ පන් වර්ග, සෙවන ප්‍රිය කරන සපුෂ්ප ශාක, පාසි වර්ග, බාඳුරා, කඳුලැස්ස,  වටැස්ස වැනි මාංශ භක්ෂක ශාක ආදිය දකින්නට ලැබිණ. මේ අයුරින් එම පරිසර පද්ධතිය නොයෙකුත් සරල අධ්‍යයනයන් සඳහා හැම අතින්ම පරිපුර්ණ ස්වාභාවික ‘එළිමහන් විද්‍යාගාරයක්’ බවට පත්විය.

මා පාසැලේ නොසිටියද, ඉඳහිට හෝ මධ්‍යස්ථානයේ සමහර අධ්‍යයන සඳහා සහභාගිවී ඉමහත් ආස්වාදයක් ලැබුවෙමි. දශක දෙකක් පමණ කල් ගතවු විට එම බිම කොටස හොඳින් වැඩුණු ගස් වැල් වලින් යුක්ත වන අරණක්ම විය. පරිසර හිතකාමීන්ට මෙය දැකුම්කලු වනරොදක් වුවද අන් බොහෝ අයට එය අපතේ ගොස් තිබෙන බිම් කඩක්ම විය.

             

කාලය ඉක්ම ගොස් 21 වන ශත වර්ෂය උදාවිය. විදුහලේ නවීකරණ රාශියක් සිදු කෙරිණ.තාක්ෂණ යුගයට ගැලපෙන තවත් බොහෝ අවශ්‍යතා තිබෙන බව පෙනී ගියේය. ක්‍රීඩා පිටිය විශාල විය. ක්‍රීඩාගාරයක් ඉදිවිය. බුදු මැදුර වෙනත් ස්ථානයකට යැවිණ. පන්ති කාමර සඳහා දෙමහල් තෙමහල් ගොඩනැගිලි ඉදිවිය. ශ්‍රවණාගාරය විශාල විය. පිවිසුම් දොරටුව සහ පිවිසුම් මග පුළුල් විය. මෙම නවීකරණයන් නිසා විදුහල් පරිශ්‍රයම පිරී ඉතිරී යන්නට විය.

විදුහල් බිමේ ඉඩකඩකට ඉතිරිව තිබෙනුයේ කලකට පෙර කාගේත් සිත් ඇදගත්, දැන් වන ගොමුවක් බවට පත්වී තිබෙන ‘ආදර්ශ රක්ෂිත වන වදුල’ පමණකි.

ගුරුවරු විශ්‍රාම ගැනීම, අමාත්‍යංශ සහයෝගය අඩුවීම, ගුරු සිසු  දෙපක්ෂයේම උනන්දුව අඩුවීම, පෞද්ගලික ඉගැන්වීම්  විදුහලේ ඉගැන්වීම් ඉක්මවා  යාම  වැනි බාධක නිසා  ක්‍ෂේත්‍ර අධ්‍යයන මධ්‍යස්ථානය මගින් කරගෙන ගිය පරිසර වැඩ සටහන්ද ක්‍රමක්‍රමයෙන් තුනී වී යන්නට විය.

ක්‍ෂේත්‍ර අධ්‍යයන වැඩ සටහනටත් කන කොකා හඬයිද?

(3. කොටස -  පරිසර සංරක්‍ෂණයද නව තාක්‍ෂණයද? )