ගසක කොස් ගෙඩි, බුරුතු පිටින් කඩා වැටීම ‘ඇස්වහ කටවහ දෝෂයක්ද? අහඹු සිදුවීමක්ද? 

මා ගම් ප්‍රදේශයෙන් පිට ආයතනයක  සේවය කරද්දී  (1960 ගණන් වල අග දී) රාජකාරි ස්ථානය කිට්ටුව පදිංචිවී සිටි, අපට දුර නෑකමක් ඇති වෙද මහත්මයෙකුගේ නිවසෙහි නවාතැන් ගත්තෙමි. නගරයේ පිහිටි ඔහුගේ බෙහෙත් ශාලාවේ, වෙදකම් කළ ඔහු,  සමහර දිනවල සවස් කාලය ගෙදරම ගත කරයි. පාරම්පරික වෛද්‍යවරයෙක් වූ ඔහු, හොඳින් ඉඩකඩ තිබුණු තම ගෙවත්තේ නොයෙකුත් ඖෂධ වර්ග වගා කළේය. ඒ පැරණි ගෙවත්තේ කොස්, දෙල්, අඹ, පොල් වැනි ගස්ද එමට විය.  දුර නෑ කම නිසා ඔහු මට මල්ලි කියා ඇමතුවේය. මා හට ඔහු, වෙද අයියා විය.  

සවස්කාලයේ ගෙදර සිටින විට ඔහු බොහෝවිට, මා සමග විවිධ රෝග නිවාරණය  සඳහා ඖෂධ ශාකවල ඇති ගුණ, වට්ටෝරු ආශ්‍රිතව බෙහෙත් වර්ග සකස් කරන ආකාරය ආදී ශාස්ත්‍රීය දේවල් සහ වෙනත්   පැරණි රසවත් තොරතුරු කියමින් විනෝද වීම සිරිතක් කර ගත්තේය. 

සමහර දින වල වෙද පොත් වල තිබෙන ඔහු කට පාඩම් කර ඇති ශ්ලෝක, මන්ත්‍ර, ආදියද කියා, ඒවායේ විස්තර සහ බලගතු කම්ද  මට පැවසීය. ඔහුට  ඖෂධ පැලෑටිවල උද්භිද විද්‍යාත්මක නම් සහ භාවිත කරන සමහර ද්‍රව්‍ය වල රසායනික නම් සොයා දීමටද  මම පුරුදුව සිටියෙමි. 

එක් සෙනසුරාදා දිනක දහවල් අප දෙදෙනා  කතාකරමින් සිටින විට වයස්ගත  කාන්තාවක් ගෙදරට පැමිණියාය. ඈ ගෙට ගොඩ වන ගමන්ම 

‘අන්න හොඳයි..... අද වෙද පුතා ගෙදරම ඉන්නවා’ කියමින්  ගෙතුළට ගියාය.  

ඇය වෙද මහතාගේ බිරිඳට  නෑ කමට නැන්දා වන කෙනෙක් බවත් ඇය  සොපි හාමි බවත් වෙද අයියා මා සමග කිවේය.

‘ඔය නැන්දා මාස තුන හතරකට පාරක් මෙහේ එනවා. එන හැම වතාකදීම අසනීප දෙක තුනකට මගෙන් කෂාය ලියාගෙන යනවා. ඒ උනාට කවදාවත් අසනීප හොඳ වෙන පාටක් නම් නැහැ.’

‘මල්ලි අහලත් ඇති, ඔය උන්දෑ ඇස්වහ කටවහ ඇති කෙනෙක් හැටියට ඇයගේ ගම් පළාතේ හරි ප්‍රසිද්ධයි.’

වෙද හාමිනේ සමග ටික වෙලාවක් කතාකරමින් සිටි ඇය ආලින්දයට පැමිණ ආ ගිය තොරතුරු කියා, රක්ත වාතයට කෂායක් ලියා ගැනීම අවශ්‍ය බව කීවාය.

වෙද මහතා ඇයගේ නාඩි අල්ලා බලා, ඇස් සහ දිවද පරික්ෂා කර  කෂාය වට්ටෝරුවක් ලියාදී.

‘නැන්දා කෑම ටිකක් කාලම යන්න’  කී විට

‘ඔව්... වෙද පුතා, මේවා පිට ගෙවල්ද? මට ඕන නම් දවසක් දෙකක් උනත් නතර වෙන්න බැරියැ. ඒ උනත් අපේ ලේළිට බබා හම්බු වෙන්න කිට්ටු නිසා මම ගෙදර ඉන්න එපායැ. මම තව ටිකකින් ආපහු යනවා. ඊට කලියෙන් වත්ත පිටියත් ටිකක් බලන්නට ඕනෑ’ කියමින්  මිදුලට බැස්සාය.

වෙද මහතාගේ මුහුණ නරක්‌ වී අමුතු ස්වරුපයක් ගත්තේය.

‘අන්න සොපි නැන්දා වත්ත පහලට යනවා ටිකක් බලන්න.’ කියා තම බිරිඳ ඇමතු වෙද මහතා 

‘අද නම් මොකක් හරි පාඩුවක් වෙනවා.’ යයි සැක පහල කරමින් මා දෙස බලා ආලින්දයෙන් මිදුලට බැස වත්ත පහලට එබිකම් කර  බැලුවේය.

 

එදා කොස් ගසේ ගෙඩි තිබුනේ මේ ලෙසට බව මතකයට නැගේ

‘විනාසයි... විනාසයි... අන්න... සොපි උන්දෑ, ඉනට අත් දෙකත් ගහගෙන කොස් ගහ දිහා බලාගෙන  ඉන්නවා.’ කිවේය.

එබී බැලු මටද එම දර් ශනය හොඳ හැටි පෙනුනි.

ආපසු ආලින්දයට පැමිණ පුටුවේ වාඩි වූ වෙද අය්යා කිසිවක් කතා නොකර කල්පනා කරන්නට විය.

ටික වෙලාවකින් සොපි නැන්දා ආපසු ආලින්දයට ගොඩ වදිමින් 

‘මේ පාර නම් මල් කොටුවේ කොස් ගහේ හොඳට ගෙඩි හැදිලා. නේද වෙද පුතේ?’ කීවාය. 

එසේ ඇසීමෙන්  තරමක් කේන්ති ගිය බවක් පෙන්වූ වෙද මහතා, ‘ඔව්, පසුගිය අවුරුදු හතර පහේම ගෙඩි හැදුනේ නැහැ. මේ පාර ගෙඩි තුන හතරක් තියෙනවා’ යයි කියා හොඳින් උගුරපාදා, කාරා. ‘තූඃ’ ගා   මිදුලට කෙළ ගැසිය.

එය නොදුටු බව පෙන්වූ නැන්දා ‘ගෙඩි තුන හතරක් නෙවෙයි. අර පහළ බුරුත්තේ විතරක් ගෙඩි හතරක්ම  තියෙන්නේ. ඒකට දැන්ම කරුවක් තිබ්බා නම් හොඳයි. බුරුත්ත බර වැඩියි’ කියමින් ගෙතුළට ගියාය.

එදින ඇඳිරි වැටී ගෙන වෙලාවේ වෙද මහතා, මෙතෙක් කල් මට දකින්නට නොලැබුණු යමක්‌ කරන්නට සුදානම් වනු දුටු මම, එදෙසට ගියෙමි.

‘ආ මල්ලිත් ආ එක හොඳයි. අර සොපි උන්දැගේ කට හරිම වසයි. ගහේ කොස් ගෙඩි කුණුවෙලා යයිද දන්නෙත් නැහැ. මේ ඒකට පොඩි ගුරු කමක් කරලා ඇස් වහ දිය ටිකක් මතුරන්නයි හදන්නේ.’ කියමින් මා දෙස බලා ගත් වනම සිටියේය.

එම බැල්ම නිසාම, එතැන සිටීම නොගැලපේයයි සිතු මම මඳක් ඉවතට ගියෙමි.

වෙද මහතා බාල්දියකට ලිඳෙන් වතුර ගෙන, සුදු රෙදි කඩක්‌ පෙරහනක් ලෙස පාවිච්චි කර, කුඩා නැවුම් මුට්ටියකින් භාගයක් පමණ වතුර පෙරා ගත්තේය. එයට කුඩා දෙහි අතු කැබෙල්ලක් දමා, කොස් ගස අසල තිබුණු ගල් පඩියක් මත වාඩිවී පැය භාගයක්‌ පමණ වෙලා හෙමිහිට ‘මන්තර’ කිහිපයක් ජප කර, මුට්ටියේ ඇති ජලය දෙහි කොළ ඉත්තෙන් ගස වටේ ඉස, අත දිග මානයේ තිබුණු ගෙඩි වලටත් ඉස්සේය. 

ආපසු ආලින්දයට පැමිණි වෙද මහතා ‘ඇස් වහ කට වහ නැතිවෙන්නට පොඩි ගුරු කමක් කළා’ කියමින් තමන් ඒ වැඩ වලටත් හපනෙක් බව මට පෙන්විය. 

පසුදින සවස මා කාමරයේ සිටින විට වත්ත පිටුපස ‘දඩා...ස්’ යන හඬින් යමක් වැටෙන ශබ්දය ඇසී ඉක්මණින් ඒ පැත්තට ගියෙමි.

මට, මගේ ඇස් අදහා ගැනීමට නොහැකි විය. ‘දඩා...ස්’ හඬින් බිමට  වැටී ඇත්තේ කොස් ගෙඩි හයක්‌ සහිත කොස් බුරුතු දෙකකි. ගෙඩි එකිනෙකින් වෙන නොවී බුරුතු පිටින්ම ගස යට තිබුණි. 

මා එහි සිටින විට වෙද හමිනේද එතැනට පැමිණියාය. එදින වෙද මහතා  ලෙඩෙක් බැලීම සඳහා පිටතට ගොස් ඇති බව ඇය කීවාය.

‘සොපි උන්දැගේ අවලං කටට හොඳක් වෙන්නේ නැහැ.... ඊයේ ගෑනිගේ නපුරු ඇස් දෙකෙන් කොස් ගෙඩි දිහා බලලා, කට මැත දොඩන කොටම මම හිතා ගත්තා හොඳටම ඇස්වහ කටවහ වදින්නට ඇතිය කියලා. අපරාදේ යන්තම්වත් පැහිලා නැති නාඹර කොස්. කොස් වලටත් නැහැ. ගැට පොලොස් වලටත් නැහැ.’ 

‘ඊයේ වෙද අයියා, ඇස්වහ කටවහ මග හරවන්නට ගුරු කමකුත් කළා නේද? මම ඇසීමි.

‘අනේ එයාහේ ගුරුකම්....? දහයක්‌ කළොත් එකක් හරියයි.... ගුරු කම කොහොම වෙතත් ඔය කොස් ගෙඩි ටික ගහ යට තියෙන්නේ.’ කියමින් ඇය ගස්සාගෙන ගෙතුළට ගියාය.

තරමක් සවස් වී ගෙදර ආ වෙද අයියා සිද්ධිය දැනගත් ගමන්ම සොපි නැන්දාට පරිභව කරමින් කොස් ගස යටට ගොස් කම්මුලට අත තබාගෙන

‘මම හිතුවා හරි. ඇස්වහ කටවහ වැදුනට පස්සේ ගුරුකම් හරියන්නේ නැහැ. උන්දෑ මෙහේ එන්නට කලින් ඔය වැඩේ කළා නම් කොස් ගෙඩි ටික බේරා ගන්නට තිබුණා.’ කියමින් තවත් පුරසාරමක් දෙඩුවේය.

සිදුවී ඇති දෙය හොඳින් පරික්ෂා කිරිමේදී මට දකින්නට ලැබුණේ, ගසෙහි තරමක් ඉහළින් තිබුණු, විශාල කොස් ගෙඩි දෙකක් සහිත බුරුත්තක්, බර වැඩි කම වැනි, යම්කිසි හේතුවක් නිසා, නටුව කඳෙන් ගැලවී පහල තිබුණු ගෙඩි හතරක් සහිත බුරුත්ත මත වැටී, එයත් ගැලවී ගොස්, බුරුතු දෙකම බිමට පතිත වී ඇති බවයි.

කෙසේ වෙතත් එම කොස් වාරයේදී තවත් අවස්ථා දෙක තුනකදීම බුරුතු පිටින් කොස් නටුවෙන් ගැලවී බිමට වැටුණු බවද, මම දුටුවෙමි.   ‌

‘ඇස්වහ කටවහ’ දෝෂයත් එය මගහරවා ගැනීම සඳහා කරනු ලබන  ‘වතුර මැතිරීම’ නම් ‘ගුරු කම’ත් දශක කිහිපයකට පෙර  අප සමාජයේ බෙහෙවින් දකින්නට ලැබුණි.  බොහෝ විට පාරම්පරික වෙද මහත්වරු, වෙදකම, ජ්‍යෝතිෂය, යන්ත්‍ර මන්ත්‍ර ගුරුකම්, වස් කවි සෙත්කවි සෑදීම වැනි සියලු දේ කිරීමේ හපනුන් ලෙස සිටි කාලයක්ද තිබිණ. තවමත් ගම්බද ප්‍රදේශ වල මෙවැනි අය ජීවත් වනවා ඇත. මොහොතක් කල්පනා කර බැලූ විට ස්වාභාවිකව සිදුවිය හැකියයි උපකල්පනය කළහැකි  මෙවැනි දේවල් සමග ‘ඇස්වහ කටවහ’ සම්බන්ධ කර ගැනීම මුලාවක් යයි සිතේ.  

සමහරවිට මෙවැනි සිද්ධි  ‘සහසම්බන්ධ සිදුවිම්’ (coincidences) ලෙසද නිගමනය කළ හැකි නොවේද?        

පුර්ණ සුර්යග්‍රහණයක් පිලිබඳ පැරණි මතකය යළි අවදි කිරීමක්

 

අධ්‍යාපන රසකතා

TUESDAY 12 SEPTEMBER 2017

පුර්ණ සුර්යග්‍රහණයක් පිලිබඳ පැරණි මතකය යළි අවදි කිරීමක් 

         

 (1955 වසරේ ඇතිවූ පුර්ණ සුර්යග්‍රහණය, ඉතා හොඳින් දුටුවෙමු.)

   ඒ අප පාසැල් යන කාලයේය. ඉගෙනීම කළේ ජෙෂ්ඨ පාඨශාලා සහතික පත්‍ර විභාග පළමු වසරේ (SSC  Prep) පංතියේය. අප විදුහල්පතිතුමා එංගලන්තයේ විශ්ව විද්‍යාලයක භෞතික විද්‍යා උපාධියක්‌ සහිත ඉතාමත් නිහතමානි කෙනෙක් විය. එතුමා අපගේ භෞතික විද්‍යා ගුරුවරයාද විය. 1955 වසරේ මුල සිටම පූර්ණ සුර්යග්‍රහණයක් පිලිබඳ තොරතුරු පුවත් පත්වල පළවිය. (ගුවන් විදුලිය ඉතා සීමිත වූ අතර රුපවාහිනි ගැන අසාවත් නැත)

ජුනි මාසයේ මුල සතියේ උදය රැස්වීමේදී විදුහල්පති තුමා විසින් සුර්යග්‍රහණ පිලිබඳ දේශනයක් පවත්වා ඒ පිලිබඳ පත්‍රිකාවක්ද බෙදා දුන්නේය.

එම පත්‍රිකාවේ සුර්යග්‍රහණය සිදුවන ආකාරය රුප සටහන්ද අශ්‍රිතව ඉතාමත් පැහැදිලිව විස්තර කර තිබුණි.

සුර්යග්‍රහණය සිදුවන ආකාරය

සුර්යග්‍රහණය හටගන්නා දිනය ජුනි මස විසි වෙනිදා විය.එය පූර්ණ  සුර්යග්‍රහණයක්‌ නිසා ටික වේලාවක්  ඝන අන්ධකාරය පවතින නිසාත් සිද්ධිය කෙලින්ම බැලීම නිසා ඇස් අන්ධ විය හැකි බව ප්‍රකාශයට පත්කර ඇති නිසාත්, එදින පාසල් නිවාඩු දිනයක් කරන ලදී.

ශිෂ්‍ය නිවාසයේ සිටි අපට එදින ක්‍රියා කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳව දැඩි උපදෙස් ලැබුණි. මිනිත්තු කිහිපයක් දැඩි අන්ධකාරය පවතින නිසා සියලු දෙනාම පෙරවරු අට වනවිට නිදන කාමරයට යායුතු බව නිවේදනය විය. සාලයේ එක් ලාම්පුවක් පමණක් දල්වන ලෙසද නියම කෙරිණ. (විදුහලට විදුලි බලය නොතිබුණි.) කිසිවෙකුට පුර්ණ සුර්යග්‍රහණයක් පිළිබඳ අවබෝධයක් නැතත්, ප්‍රචාරය කර තිබුණු දැඩි උපදෙස් අකුරටම ක්‍රියාත්මක කිරීමට කවුරුත් උනන්දු වුහ.

මේ අතර විදුහල්පති තුමාගෙන් අපට සතුටු දායක ආරංචියක් ලැබිණ. විදේශයක සිටින ඔහුගේ මිතුරෙකුගෙන්  සුර්යග්‍රහණය බැලීම සඳහා විශේෂයෙන් සකස් කළ ඇස් කන්නාඩි කිහිපයක් ලැබී තිබෙන නිසා  ඔහු ශිෂ්‍ය නිවාසයට පැමිණ කැමති සිසුන්ට  සුර්යග්‍රහණය බැලීමට සලස්වන බව කිවේය. ඒ සමගම ජලය පිරවූ  බේසම් මිදුලේ තබා, නිශ්චල වන ජලයෙහි පෙනෙන සුර්යග්‍රහණය පියවි ඇසින් බැලිය හැකි බවද අපට දන්වන ලදී.

සුර්යග්‍රහණය බැලීම සඳහා විශේෂයෙන් සකස් කළ ඇස් කන්නාඩි

නියමිත වෙලාවට මිනිත්තු කිහිපයකට කලින් විදුහල්පති තුමා පැමිණ සුවිශේෂී කන්නාඩි පාවිච්චි කරන ආකාරය අපට පෙන්වා දුන්නේය. ඒ සමගම ජල බේසම් කිහිපයක්ද මිදුලේ සකස් කරන ලදී.

පෙරවරු අටට කලින් වුවද තරමක අඳුරු ගතියක් දකින්නට ලැබිණ. ඒ වන විට සාලයේ ලාම්පුවද දල්වන ලදී. කවුරුත් මේ විස්මිත අත්දැකීම ලැබෙන තුරු පුල පුලා බලා සිටිති.

බේසම් වල සුර්යයාගේ ඡායාව තවමත් පැහැදිලිව පෙනේ.

හරියටම උදේ අට පසුවී මිනිත්තු දහයට විදුහල්පති තුමාගෙන් විධානයක් ලැබිණ.

‘දැන් කවුරුත් පෙළට එන්න. ඉස්සෙල්ලාම ඉර පෙනෙන ආකාරය වතුර බේසමෙන් බලන්න. ඊළඟට මේ කන්නාඩි හොඳින් ඇස් වලට සවිකර තත්පර තුන හතරක් ඉර බලන්න.’

දැන් ක්‍රමක්‍රමයෙන් අඳුර වැඩිවේ. ලාම්පු එළියෙන් පමණක් තරමක ආලෝකයක් ලැබිණ. බටහිර අහසේ තාරකාද දකින්නට ලැබිණ. වෙනදා හිමිදිරි පාන්දරට ඇසෙන කපුටන්ගේ සහ වෙනත් කුරුල්ලන්ගේ නාද ද ඇසෙන්නට විය.

දැන් සූර්යයා ක්‍රමක්‍රමයෙන් වැසි යනු අපට විස්මිත කන්නාඩිය හරහා පෙනේ. කාටත් බියමුසු වුවත්, අමුතුම ආස්වාදයක් දැනෙන්නට විය. අපගේ සමහර සගයින් මහත් තැතිගත් ස්වභාවයක් පෙන්වුහ.

පූර්ණ සුර්යග්‍රහණය

මිනිත්තු හතරකදී පමණ සූර්යයා සම්පුර්ණයෙන්ම වැසි ගියේය. තත්පර කිහිපයකදී ඝනාන්ධකාරය දසත පැතිරිණ.

මෙය සිත සසල කරන මහා බියකරු දසුනකි.

‘රාහු ඉර ගිලලා වැමෑරුවේ නැත්නම් ලෝකයට වෙන්නේ මොකක්ද?’

බියට පත් ලාබාල නේවාසිකයෙකු ප්‍රශ්න කළ විට එය බොහෝ දෙනෙකුගේ සිනහවට කරුණක් විය.  

           ‘පසක්‌  රාහු මුව  පත්  වෙමිනි         බියකර                                                                             අනික්‌ පසින් ලොව හෙළි කෙරෙය හිමකර’

යන සුභාෂිතයේ හඳ රාහු ඇල්ලීම ගැන ඇති කවිය මට සිහි විය.

පූර්ණ සුර්යග්‍රහණය අවසන් වු පසු නැවත අඳුරු ගතිය ක්‍රමයෙන් පහවන්නට විය. පෙරවරු දහය  පමණ වන විට සියල්ලම යථා තත්ත්වයට පත්විය.

සුර්යග්‍රහණ පිළිබඳ තවත් තොරතුරු බිඳක් මෙහිලා සටහන් කිරීම උචිත යයි සිතුවෙමි.

·       තුන් ආකාරයක සුර්යග්‍රහණ සිදුවේ.

·       ඒවා නම්: පූර්ණ, අර්ධ සහ වලයාකාර ග්‍රහණයි.

·       පූර්ණ සුර්ය ග්‍රහණයකදී සුර්යයා සම්පූර්ණයෙන්ම වැසි යයි 

·       අර්ධ ග්‍රහණයයකදී එක් කොටසක්‌ පමණක් වැසෙයි.

·       වලයාකාර ග්‍රහණයකදී සුර්යයාගේ පරිධියේ වළල්ලක් වැනි රවුමක් නොවැසි දිප්තිමත්ව  පවතී.

·       පූර්ණ සුර්යග්‍රහණයක් සිදුවීම සඳහා ස්වාභාවික සංසිද්ධි තුනක්‌ සම්පුර්ණ විය යුතුය.

·       පළමුව චන්ද්‍රයා අමාවක තත්ත්වයේ තිබීම,

·       දෙවනුව චන්ද්‍රයා පෘථිවිය භ්‍රමණය වන පථය හරහා ගමන් කිරීම 

·       තුන්වෙනුව චන්ද්‍රයාගේ පථයේ පිහිටන ස්ථානය  සුර්යයාගේ ගමන් පථයට ආසන්නවම පිහිටීන        ස්ථානය වීම.

·       මෙසේ සිදුවන විට සුර්යයා, චන්ද්‍රයා සහ පෘථිවිය, එක් රේඛාවක පිහිටන පථයේ  චන්ද්‍රයා මැදින් සිටි .

·       පෘථිවියේ සිට ග්‍රහණය නිරික්ෂණය කරන අයෙකු මෙම පථය ඇතුලත සිටිනම් ඔහුට පූර්ණ සුර්ය ග්‍රහණයක් දකින්නට ලැබේ.

·       චන්ද්‍රයා පෘථිවිය වටා භ්‍රමණය වනුයේ දින 29.5 කට වරකි.

·       එහෙත් ග්‍රහණ සිදුවීම සඳහා අවශ්‍ය නිර්ණායක සියල්ල සම්පුර්ණවී පුර්ණ ග්‍රහණයක් සිදුවනුයේ කලාතුරකිනි.

·       1955 ජුනි 20 දින සිදුවූ  පූර්ණ සුර්ය ග්‍රහණය 11 වන ශත වර්ෂයේ සිට 22 වන ශත වර්ෂය දක්වා කාල සිමාව තුලදී සිදුවන  දීර්ඝතම වේලාවක් පවතින පූර්ණ සුර්ය ග්‍රහණයයි.

·       එහි උපරිම කාල සීමාව මිනිත්තු 7 තත්පර 8 කි.

This map sourced from NASA's Eclipse Web Site 

1955 ජුනි 20 දින සිදුවූ  පූර්ණ සුර්ය ග්‍රහණ පථය

·       මෙම පූර්ණ සුර්ය ග්‍රහණය ඉන්දියන් සාගරයේ මාලදිවයින් අසලින් ආරම්භවී  ශ්‍රී ලංකාව ඔස්සේ තායිලන්තය හරහා පිලිපීනය සහ සොලමන් දුපත් පසුකර පැසිපික් සාගරයේදී අවසන් වි තිබේ.

·       ශ්‍රී ලංකාව තුළ පූර්ණ සුර්ය ග්‍රහණය පවතින තීරුව 250 km (සැතපුම් 158 ක පමණ ) පළලින් යුක්තය

කුමන ආකාරයේ සුර්ය ග්‍රහණයක් වුවත් පියවි ඇසින් නිරීක්ෂණය කිරීම ඇස් වලට හානිකරය. ඇසෙහි කණිනිකාව (cornea) නම් මතුපිට සියුම් පටලය සුර්ය විකිරණය මගින් හානිවී ඇස් අන්ධ විය හැකිය. දුරේක්ෂයක් (telescope) හෝ දෙනෙතියකින් (Binoculars) වුවද කෙලින්ම බැලීම හානිකරය. කැමරාවකින්, දුරේක්ෂයක් හෝ දෙනෙතියකින් ලබාගන්නා ඡායව තිරයක්‌ මත පතිත කරවා බැලීම සුදුසුම ක්‍රමයයි. පහසුවෙන් සකස් කර ගත හැකි සූචි සිදුරු කැමරාවකින් (Pin-hole camera) ලබාගත හැකි ඡායව වුවද තිරයක් මත පතිත කරවා ගත හැකිය. ජල බේසමක ජලයෙහි හටගන්නා ඡායව බැලීමද ඇස් වලට අහිතකර නොවේ.

1955 සුර්ය ග්‍රහණයත් සමග අපේ කාන්තාවන් බොහෝ දෙනෙකු සිරුර පැහැපත් වීම සඳහාත්, තාරුණ්‍යය වර්ධනය කර ගැනීම සඳහාත් මේ අවස්ථාවේදී  වදකහ කෂාය බිම නිසා මහත් කරදර වලට මුහුණ පෑහ. වදකහ කෂාය පිලිබඳ වැඩි ප්‍රසිද්ධියක් නොතිබුණනත් ගොඩ වෙදුන්ගේ සහ කුට ජෝතිශ්ශාස්ත්‍රඥන්ගේ ප්‍රචාර  ආරංචි මාත්‍රයෙන් හෝ දැනගත් කාන්තාවන් පුර්ණ සුර්ය ග්‍රහණය පවතින වේලාවේදී වදකහ කෂාය බි තිබේ. මෙය කුඩු වශයෙන් විකිනීමට සකස් කර තිබුණු බව දැනගන්නට තිබේ.  සමහරවිට වදකහ වලින් අධික ලෙස බඩ විරේක වීම සහ වමනය යාම සිදුවන  බව ඔවුන් නොදැන සිටින්නට ඇත. එදින දහවල් වන විට රටෙහි සියලුම ආරෝග්‍ය ශාලා අධික ලෙස බඩ  විරේකයෙන් සහ වමනයෙන් පිඩා විඳින කාන්තාවන්ගෙන් පිරි ඉතිරි යන්නට විය.

මෙය රටෙහි මහත් ආන්දෝලනාත්මක සිද්ධියක් විය. ඊටපසු දිනපතාම වාගේ, අධික විරේකය නිසා තදබල ලෙස ඔත්පලවූ කාන්තාවන් ගැනද අසන්නට ලැබුණි. ඒ දිනවල කවි කොළ, කවි පොත්, පත්‍ර වාර්තා, ගී, සින්දු, බයිලා, කාටුන් චිත්‍ර  ආදියටද ‘වදකහ සුදිය’ හාස්‍ය ජනක මාතෘකාවක් විය.

‘වදකහ සුදිය’ පිළිබඳව  සමන් ද සිල්වා ගායකයාගේ බයිලා පහත  ලින්ක් එකෙන් අසන්න

https://www.youtube.com/watch?v=Zkv3CyH0-wU

සමහර තොරතුරු අන්තර් ජාලයෙනි

මෙල්බර්න්හි යුද්ධ අනුස්මරණ ස්මාරකය සහ මන්දිරය නැරඹුවෙමු.

 2024 පෙබරවාරි 17

ජේෂ්ඨ පුරවැසියන් කිහිප දෙනෙකුගෙන් යුත් අප කණ්ඩායමේ සාමාජිකයෝ   මෙම චාරිකාවට සහභාගි වූහ. දිනය සෙනසුරදාවක් වූ  බැවින්, Senior cards හිමි අපට Metro දුම්රියේ ගමන නොමිලේය. අපි පෙරවරු  9.55 වන විට මෙල්බර් න් නගර මධ්‍යයේ ඇති,  Flinders Street දුම්රියපළට පැමිණියෙමු.

දුම්රිය පළේදී  කෝපි කෝප්පයකින්   සප්පායම් වූ අපි,  පිටතට පැමිණ මගීන්ට තොරතුරු සපයන නිලධාරියෙකු හමුවීමු. ඔහුගෙන් ලැබුණු උපදෙස් සහ අත්පත්‍රිකාව අප යායුතු ස්ථානයට පහසුවෙන් ළඟාවීමට  මහත් රුකුලක් විය. 

මෙල්බර් න්හි, Flinders street දුම්රිය පළෙන් පිටතට පැමිණ Collins street ට්‍රෑම් නැවතුම් පළේ මඳ වෙලාවක් සිටි අපට, අපගේ ගමනාන්තය වන   යුද්ධ අනුස්මරණ මන්දිරය දක්වා යාමට  St. Kilda street ඔස්සේ ධාවනය වන ට්‍රෑම්  රථයට ගොඩ වීමට හැකිවිය. අංක 16 දරණ  ට්‍රෑම්  රථයෙන් ගොස් නැවතුම් අංක 19 න් බැසගත් අපට මඳ දුරක් පා ගමනින් ගියවිට ඒ සුවිසල් මන්දිරය ඈතින් දිස්විය. අක්කර 13 ක පමණ විශාල වූ උද්‍යාණයක් මධ්‍යයේ පිහිටි එම මන්දිරයේ ප්‍රතාපවත් භාවය දුර සිටම හඳුනා ගත හැකි විය.  මෙම මන්දිරය ‘පූජනීය වස්තුවක්’ (shrine) ලෙසද නම්කර තිබීම විශේෂත්වයකි.

     යුද්ධ අනුස්මරණ සංකේතාත්මක මන්දිරය

ඕස්ට්‍රේලියාවේ  වික්ටෝරියා  ප්‍රාන්තයේ   යුද්ධ අනුස්මරණ සංකේතාත්මක මන්දිරය ඉදිකර ඇත්තේ Flinders Street දුම්රිය ස්ථානයේ සිට කිලෝමීටර් 2 ක් පමණ දුරින් පිහිටි Kings Domain උද්‍යාණයේය. මෙම දුර ට්‍රෑම්  රථයෙන් යාමට මිනිත්තු 5 ක් පමණ ගතවේ. පාගමනට මිනිත්තු 25 පමණ අවශ්‍යය. මෙම මන්දිරය ගොඩනගා ඇත්තේ පළමුවන ලෝක යුද්ධයේදී (1914 – 1918) මිත්‍ර හමුදා වෙණුවෙන් දිවි පරදුවට තබා සටන් කළ සහ යුද්ධය වෙනුවෙන්  දිවි පිදූ වීරෝදාර ඕස්ට්‍රේලියානුවන් සිහිකිරීම සඳහාය. මන්දිරය  ආරම්භ කරන ලද්දේ  1934         වර් ෂයේදීය.

එසේ වුවද මෑතදී සිට, ගතවූ ඕනෑම යුද්ධයකදී   සටන්  වැදුණු ඕස්ට්‍රේලියානුවන් සිහිකිරීම මෙහි අරමුණ වී ඇත.   මෙම මන්දිරය නව සම්ප්‍රදායික ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීය ක්‍රම (neoclassical architecture) භාවිත කරමින් නිර් මාණය වී තිබේ.

අනුස්මරණ මන්දිරයේ උතුරු දෙසින් පිවිසුණු අපට මුලින්ම හමුවූයේ, දෙවන ලෝක මහා යුද්ධයේදී දිවිපුදා සටන් කළ ඕස්ට්‍රේලියානු රණවිරුවන් සිහිකිරීම සඳහා අනුස්මරණ මන්දිරයට උතුරු දෙසින් පෙරමුණේ ඉදිකර තිබෙන  ස්මාරකයයි. මෙම ස්මාරකය 1954 වර්ෂයේදී දෙවන එලිසබෙත් මහරැජින විසින් විවෘත කර ඇත. එය චෙකොස්ලෝවැකියානු  ජාතික  Edward Milston ගේ නිර් මාණයකි.

මෙම ස්මාරකයත්  සමග  එය හා සම්බන්ධ  වැදගත් සංකේත තුනක්ද  එම පරිශ්‍රයේම ස්ථාපනය කර තිබේ.  

මේවා නම් : 

1.  Cenotaph - යුද මරණ ස්මාරකය 

2.  Eternal Flame - සදාතනික ගිනිසිළුව සහ 

3.  Triple flagpoles - කොඩි කණු ත්‍රිත්වය වේ .

      යුද මරණ ස්මාරකය  - Cenotaph 

යුද්ධයේදී  රට වෙනුවෙන්  ඉදිරිපත්වී මරුමුවට පත්වූ රණවිරුවන් වෙනුවෙන් නිර් මාණය  කර තිබෙන මෙම ස්මාරකය, ගිනිකඳු   ලාවා ඝනවීමෙන් සෑදෙන, කිරි පැහැයට හුරු  ශක්තිමත් පාෂාණයක් වන ‘බැසෝල්ට්’ (Basalt) වලින් නිමවා තිබෙන මීටර් 12.5 ක් උසින් යුත් ස්ථම්භයකි. මේ සඳහා ‘බැසෝල්ට්’ පාෂාණ ලබාගෙන ඇත්තේ, මෙල්බර් න්  සිට කිලෝමීටර් 125 ක් පමණ දුරින්, මධ්‍යම ඕස්ට්‍රේලියාවේ පිහිටි Harcourt, නමැති ග්‍රාමීය ප්‍රදේශයෙනි. මෙම ස්තම්භය මුදුනේ, සිව්  දිශාවට මුහුණලා සකස් කර තිබෙන සුවිශේෂී ශිලා මූර් ති  සඳහා  භාවිත කර තිබෙන්නේ,  බහු සංස්කෘතික ජනතාවක් ජීවත් වන Footscray උප නගරයේ භූමියෙන් ලබාගත් බේසෝල්ට් පාෂාණයයි. මෙම විශිෂ්ඨ ශිලා මූර් ති   මගින් නිරූපණය වනුයේ, යුද්ධයේදී මියගිය සොල්දාදුවෙකුගේ දේහය, ඕස්ට්‍රේලියාවේ ජාතික කොඩියෙන් වසා රැගෙන යන, තම නිල  ඇඳුමෙන් සැරසුණු යුද හමුදා, නාවික හමුදා සහ ගුවන් හමුදා භටයින් සය දෙනෙකි. ඉහල මාලයේ බැල්කණියේ සිට මෙම මූර් තිය  පහසුවෙන් නිරීක්ෂණය කළ හැකිය.   

    සදාතනික ගිනිසිළුව - Eternal Flame 

1954 පෙබරවාරි මස 28 වන දින, දෙවන එලිසබෙත් මහ රැජින විසින් 250,000 පමණ ජනතාවක්  ඉදිරියේ විදුලි බොත්තමක් ඔබා දල්වන ලද සදාතනික ගිනිසිළුව සදාකාලිකව දැල්වෙමින් තිබෙණු  ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ.

මෙම ගිනිසිළුව ගෞරවාන්විත යුද සිහිවටනයක් ලෙස සැලකේ. උත්සව අවස්ථා වලදී පෙළපාලි

වලට සහභාගී වන සොල්දාදුවෝ ගිනිසිළුවට ආචාර කරති. සදාතනික ගිනිසිළුව මගින් හුවා

දක්වනුයේ ‘අමරණීය ජිවිතයක්’ (Eternal life) යන සංකල්පයයි. එමගින් පිළිබිඹු වනුයේ

“මෙම ගිනිසිළුව සදාතනිකව පවතින්නාක් මෙන් රට වෙනුවෙන් දිවිපිදු රණවිරුවන් පිලිබඳ

මතකයද සදාකාලිකව පවතින බවයි.”

 

ගිනිසිළුව සදාකාලිකව දැල්වෙමින් පවත්වාගැනීම සඳහා එක්තරා ගෑස් සමාගමක් රජය සමග

කොන්ත්‍රාත්තුවකට බැඳී සිටී. ඔවුන් විසින් වසරකට දෙවරක් එහි නඩත්තු කටයුතු ක්‍රමානුකුලව

කරගෙන යති.

   කොඩි කණු ත්‍රිත්වය - Triple flagpoles

මෙම පරිශ්‍රයේම ඉදිකර ඇති කොඩි කණු ත්‍රිත්වය එක සමාන උසකින් යුක්තය. මෙම කොඩි කණු වල කොඩි එසවෙනුයේ ජාත්‍යන්තර නීති රීති වලට අනුකුලවය. මේ අනුව වම්පස කොඩි කණුවේ එසවෙනුයේ ඕස්ට්‍රේලියානු ජාතික කොඩියයි. මැද කණුවේ ලෙළ දෙනුයේ වික්ටෝරියා ප්‍රාන්ත කොඩියයි. හමුදා උත්සව අවස්ථාවලදී දකුණු පස කොඩිකණුවේ එසවෙනුයේ, අදාළ නාවුක හමුදා, යුද හමුදා හෝ ගුවන් හමුදා ඒකකයේ කොඩියයි. සාමාන්‍යයෙන් දිනපතාම වම්පස කොඩි කණුවේ ඕස්ට්‍රේලියානු ජාතික කොඩිය  ලෙළ දෙන අතර හමුදා උත්සව නොමැති අවස්ථාවලදී ආදිවාසී කොඩියද දකුණුපස කොඩි කණුවේ  ලෙළදෙනු දකින්නට ලැබේ. රණවිරු සමරු උත්සව අවස්ථා ආරම්භයේදී සියලුම කොඩි අඩකුඹු කර තබා, මිනිත්තුවක නිශ්ශබ්දතාවයකින් පසුව නික්මෙන ‘බියුගල්’ සංඥාවකින් පසු ඉහලට ඔසවනු ලැබේ.

                                 *                               *                                *                          මන්දිරයේ උතුරෙන් පිහිටි  පඩිපෙළ මත ටික වෙලාවක් වාඩිවී සිටි අපි, දෙවන මහලේ කොන්ක්‍රීට් පියස්ස ඔස්සේ ගොස් දකුණු පැත්තේ  පඩිපෙලෙන් පහලට බැස්සෙමු.

 

එහි සිට බිම් මට්ටමේ ඇවිද ගොස්, මෙම සංකීර් ණයේ  ඇති අධ්‍යාපන මධ්‍යස්ථානය සහ ඒ අසලම පිහිටි රතු ‘පොපි මලක’ ආකෘතිය සහිත පියස්සකින් යුක්ත කුඩා රඟහලද දැක ගත්තෙමු.  යුද සමරුව සමග තදින් බැඳඇති ‘රතු පොපි මල’ අදවන විට යුද සමරු සංකේතය බවටද  පත්වී තිබේ. 

 ‘රතු පොපි මල්’ යුද්ධය සමග බැඳී ඇති බවට  අදාළ පුරාවෘත්තයද සංවේග ජනකය. 1915  පළමු ලෝක යුද්ධයෙදී, මහා විනාශයක් සිදුවී සුන් බුන් බවට පත්වී තිබුණු ප්‍රංශයේ සහ බෙල්ජියමේ යුද පිටියක, හදිසියේම  විශාල රතු පොපි මල් පැළ යායක් පොළොවෙන් පැන නැගී, දින කිහිපයකදී  මලින් බරවී, තද රතු පැහැයෙන්  දීප්තිමත්ව බැබලෙන්නට විය. මෙම රතු පොපි මල් හටගත්තේ යුද්ධයේදී තුවාල සිදුවී මියගිය සොල්දාදුවන්ගෙන් ගලා ගොස් පසට එකතුවූ  රුධිරයෙන් බවට උපකල්පනයක්   සහ විශ්වාසයක් යුද සෙබළ ප්‍රජාව තුළ තදින් සමාජ ගතවී තිබේ. මේ නිසාම අදටද රතු පොපි මල්, යුද සමරු සංකේතයක් ලෙසද භාවිතයේ පවතී.

මෙහි සිට යුද අනුස්මරණ මන්දිරය වටා කිලෝමීටර දෙකක් පමණ පා ගමනින් ගිය අපි, ස්වල්ප වේලාවක් මහන්සිය නිවා ගැනීමෙන් පසු, අනුස්මරණ මන්දිරයේ ප්‍රධාන පිවිසුම වෙත පැමිණියෙමු. එහි සිටි උපදේශක වරයෙකුගෙන්  තොරතුරු ලබාගත් අපි මුලින්ම බිම් මහලේ ඇති විශාල ගැලරියේ තැන්පත් කර ඇති, යුද්ධයෙදී  ප්‍රයෝජනයට ගෙන ඇති ධජ, පතාක, නිල ඇඳුම්, විවිධ සංකේත, පදක්කම්, සන්නිවේදන ක්‍රමවේද, ආදිය නරඹමින් පැයක් පමණ  කාලය ගත කළෙමු. එහිදී දැක බලා ගත් සිහිවටන කිහිපයක ඡායාරුප කිහිපයක්  පහත දැක්වේ.  

 

අප මීළඟට අවධානය යොමු කළේ ඉහළ මාළයේ පිහිටි ‘බැල්කනියට’ ගොස්  එහි සිට   මෙල්බර් න් පුරවරයේ සිරි නැරඹීමටයි. තට්ටු සිය ගණනින් යුක්තව අහස් උසට නැගී දිස්වන ගොඩනැගිලි, මහාමාර් ග  ජාලය, දුම්රිය සහ ට්‍රෑම් රථ ධාවන පථ සංකීර් ණය, සහ ඈත ක්ෂිතිජයේ  මහා සාගරයත් මුහුදු වෙරළත් මෙහි සිට මැනවින් දැක ගතිමු. මේ සියල්ලටමත් වඩා චිත්තාකර් ෂණීය වූයේ,  හරිත වර් ණයෙන්  දිදුලන රූස්ස ගස් වලින් සහ සරත් ඍතුව ලඟම පැමිණෙන බව හඟවමින්,  තම ශාක පත්‍ර විචිත්‍ර වර් ණ ගන්වමින්, ඒවා පොළොවට මුදා හැරීමට  සැරසෙන මෙරටට ආවේණික පතනශීලී ශාක සමූහයයි. මේ මනස්කාන්ත දර් ශන නැරඹීමෙන් පසු අපි යළිත් බිම් මහලට පැමිණියෙමු. 

ඉහළ මහලේදී අපට සියැසින් දැක ගැනීමට නොහැකි වූ, වසරකට එක් වරක් පමණක් පැවැත්වෙන සුවිශේෂී සිද්ධියක් පිළිබඳවද මෙහිදී සඳහන් කිරීම යෝග්‍යයයි සිතමි. දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසන් කර මිත්‍ර පාර් ශවය  සහ ජර්මනිය අතර සටන් විරාම (Armistice) ගිවිසුමක් අත්සන් කර ඇත්තේ 1918 සැප්තැම්බර් මස 11 වන දින පෙරවරු 11.00 පසුවී මිනිත්තු 11 ටය. මෙම ඓතිහාසික සිද්ධිය "11. 11,  11.11"  ලෙසද දැක්වේ. මෙම සුවිශේෂී සිද්ධිය සනිටුහන් කිරීම් වස්, එදින සිට සෑම වර් ෂයකම සැප්තැම්බර මස 11 වන දින, මෙම  මන්දිරයේ ඉහළ මාලයේ පියස්සේ සකස් කර  ඇති,  සිදුරක් ඔස්සේ පතිතවන සූර් යාලෝක කදම්බයක් කාච,     දර් පන සහ ප්‍රිස්ම ආධාරයෙන්, මැද මහලේ පූජනීය ප්‍රදේශයේ ස්ථාපනය කර තිබෙන ‘GREATER LOVE HATH NO MAN’ යන බයිබල් පාඨය නෙලා ඇති පාෂාණ ඵලකයේ  “LOVE” යන වචනය මත නාභිගතකර, එම ඵලකය දීප්තිමත්ව දිදුලීම මහජනතාවට දකින්නට සලස්වනු ලැබේ.

‘යුද සමරු පාෂාණ ඵලකය’ (The stone of remembrance) යන නමින්ද හඳුන්වන මෙම ඵලකය මගින් යුද්ධයේදී මියගිය සියලුම ඕස්ට්‍රේලියානු ස්ත්‍රී පුරුෂයින් සිහිකිරීමේ  ‘සොහොන් ගලක්’ (tomb stone) ලෙස දැක්වීමද නිවැරදිය. මෙම ඵලකය මත සූර් යාලෝක කදම්බයක් පතිත කර, එය මත සටහන්  කර  තිබෙන ‘LOVE’ වචනය ප්‍රති දීප්ත කිරීම ආරම්භ කර තිබෙන්නේ 1934 වර් ෂයේදීය. මෙය යුද සමරුවේ සුවිශේෂී කාර් යයක් ලෙස සැලකේ.

පාෂාණ ඵලකය සහ සූර් යාලෝක කදම්බය ඒ මත පතිතවීම සඳහා, එයට සම්බන්ධ මෙවලම් සීරු මාරු කරන තැනැත්තා මෙහි  දැක්වේ.

දැනට වසර 45 කට ඉහතදී  (1979 සිට)  මෙම කාර් යය ස්වේච්ඡාවෙන්  කිරීම සඳහා ඇප කැපවී කටයුතු කරනුයේ ෆ්රෑන්ක් ජොන්ස්ටන් නමැති විශ්‍රාමික මිණුම් කරුවෙකි. ඔහු දැනට 87 වන වියෙහි පසුවෙයි. 

අපගේ චාරිකාව අවසන් කරන විට  වෙලාව පස්වරු 2.30 පමණ විය. යුද ස්මාරක  පරිශ්‍රයෙන් පිටවූ අපි, ට්‍රෑම් රථයෙන් ආපසු Flinders street දක්වා පැමිණ, ඒ අසල ඇති අවන්හලකින් දිවා ආහාරය ගත්තෙමු.

දිවා ආහාරයෙන් පසු , දුම්රියපළට පැමිණි අපි පස්වරු 3.30 ට පමණ තිබුණු දුම්රියෙන් ආපසු නිවෙස් බලා පැමිණියෙමු.

ඡායාරුප සපයා දුන් සියලු දෙනාටම ස්තුති කරමි.

 දයාරත්න වීරසේකර